Μύλος του Κονιστή
Ο Μύλος του Κονιστή ήταν ιδιοκτησία της Ιεράς Μονής
Γρηγορίου Αγίου Όρους που διατηρούσε
στην περιοχή Μετόχι, το Μπαλαμπάνι. Εδώ το 1924 εγκαταστάθηκαν οι
πρόσφυγες από το νησί του Μαρμαρά Προποντίδας μετά από προσωρινή διετή διαμονή
τους στην Λίμνη Ευβοίας και δημιούργησαν την κοινότητα του Νέου Μαρμαρά. Το
1930 η Ι.Μ. Γρηγορίου εκχωρεί στην Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων και
στην Κοινότητα Ν. Μαρμαρά το δικαίωμα
διαχείρησης του υδρόμυλου
Το 1939 ο Πρόεδρος της Κοινότητας εισηγείται «την εκποίησιν του Κοινοτικού Υδρόμυλου δια δημοπρασίας, εφ΄όσον δεν δύναται να ενοικιαστεί ούτος», ούτε συμφέρει στη κοινότητα η πρόσληψη «μυλωθρού» δηλ μυλωνά και εφόσον «ουδεμίαν πρόσοδον αποφέρει» αποφασίζει την εκποίηση του υδρόμυλου με πλειοδοτική δημοπρασία με τους εξής όρους:
Ο υδρόμυλος συνίσταται από ένα οίκημα στο οποίο έχει τοποθετηθεί ο υδρόμυλος, από μια αποθήκη 5Χ7 τ.μ. και από ένα δωμάτιο που χρησιμοποιείται σαν κατοικία για τον «μυλωθρό». Πέριξ του μύλου υπάρχει σχετική έκταση, η οποία ανήκει στον Υδρόμυλο, με ορισμένα ελαιόδεντρα και μωρεόδεντρα.
Το κτήμα ανήκει κατά κυριότητα εις την Κοινότητα με βάση την απόφαση 78/1933 της Επιτροπής Απαλλοτριώσεως Χαλκιδικής.
Στις 26 Νοεμβρίου 1939 στην επαναληπτική πλειοδοτική δημοπρασία αναδεικνύεται πλειοδότης ο Κονιστής Γεώργιος με εγγυητή τον Παναγιώτη Δαβουλτζή, προσφέροντας το ποσό των 21.000 δραχμών. Έτσι έγινε γνωστός ως «Μύλος του Κονιστή» και λειτούργησε περίπου μέχρι το 1960, την ίδια περίοδο που σταμάτησαν να λειτουργούν και τα αλώνια της περιοχής.
Ο Μύλος του Κονιστή ανήκει στην κατηγορία των οριζόντιων υδρόμυλων γνωστός και ως ελληνικού τύπου.
_______________________________________________
Πληροφορίες από Πρακτικά Κοινότητας Νέου Μαρμαρά
Οριζόντιος υδρόμυλος
Γενικές πληροφορίες
Η εφεύρεση και η εξάπλωση του υδρόμυλου θεωρείται από όλους σχεδόν τους ιστορικούς της τεχνολογίας και της οικονομίας σαν ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα από τον 4ο μ.Χ. αιώνα, οπότε και έχει επεκταθεί η χρήση του μέχρι και την βιομηχανική επανάσταση που συνέβαλε καίρια στην ανάπτυξη της Ευρώπης.
Δυο είναι οι βασικοί τύποι υδρόμυλων. Ο υδρόμυλος με οριζόντιο υδροτροχό, γνωστός και ως ελληνικού τύπου ή ως norse mill (σκανδιναβικός μύλος) και ο υδροτροχός με κατακόρυφο υδροτροχό, γνωστός και ως ρωμαϊκού τύπου ή Βιτρουβιανός μύλος.
Ο οριζόντιοςυδρόμυλος (horizontal watermill)
Πρόκειται για την απλούστερη μορφή υδρόμυλου. Ο οριζόντιος υδροτροχός αποτελεί έναν ωστικό στρόβιλο (στρόβιλος δράσεως - impulse turbine), ο οποίος χρησιμοποιεί την κινητική ενέργεια του νερού όταν η δυναμική ενέργεια (λόγω θέσης) του νερού στην υδατοδεξαμενή μετατρέπεται σε κινητική κατά την πτώση του νερού στον υδροτροχό. Τα μέρη του οριζόντιου υδρόμυλου είναι τα εξής:
Το φράγμα: Κατασκευάζεται σε μικρή συνήθως απόσταση από το εργαστήριο και στο στενότερο σημείο της παροχής νερού (ποτάμι, ρέμα ή χείμαρρος). Με τον τρόπο αυτό μεταφέρεται ελέγχεται η σταθερή παροχή νερού στο εργαστήριο.
Ο αύλακας προσαγωγής:Μεταφέρει το νερό από το φράγμα στο εργαστήριο. Συνήθως έχει μήκος 500 -1000 μ. και είναι σκαμμένος στο έδαφος. Σπανιότερα κατασκευάζεται με εγχόρηγο αργολιθοδομή.
Η υδατοδεξαμενή: Σ' αυτήν καταλήγει ο αύλακας προσαγωγής και εκεί συγκεντρώνεται το νερό,αυξάνοντας έτσι την δυναμική ενέργεια του συστήματος.
Ο κεκλιμένος υδραγωγός: Ενώνει την υδατοδεξαμενή με τον υπόγειο χώρο του υδροτροχού. Συνήθως έχει μεγαλύτερη διατομή κοντά στην δεξαμενή ενώ η απόληξή του μειώνεται και καταλήγει σε στενό άνοιγμα, απ' όπου το νερό εκτοξεύεται υπό γωνία στον υδροτροχό.
O υδατόπυργος: σε κάποιες περιπτώσεις το σύστημα υδατοδεξαμενή - κεκλιμένος υδραγωγός αντικαθίσταται από τον υδατόπυργο. Πρόκειται για ισχυρή κατασκευή από εγχόρηγο αργολιθοδομή συνήθως ορθογωνικής διατομής. Στο κατώτατο άκρο της φέρει οπή απ' όπου το νερό εκτοξεύεται πάνω στον οριζόντιο υδροτροχό.
Ο οριζόντιος υδροτροχός:Βρίσκεται τοποθετημένος μέσα στον υπόγειο χώρο του εργαστηρίου και εδράζεται πάνω σε σταθερό οριζόντιο ξύλο. Ο κεντρικός του άξονας διαπερνά την κάτω μυλόπετρα και με μεταλλική άρθρωση συνδέεται με την άνω μυλόπετρα, την οποία και περιστρέφει, λειτουργώντας έτσι ως κινητήριος άξονας του συστήματος. Συχνά παράλληλα στον κινητήριο άξονα και σε μικρή απόσταση από την περιφέρεια του υδροτροχού υπάρχει δεύτερος κατακόρυφος άξονας, ο οποίος συνδέεται με το οριζόντιο ξύλο πάνω στο οποίο εδράζεται ο υδροτροχός και ο κινητήριος άξονας και μπορεί να ανασηκώνει ελαφρά τον υδροτροχό, ανασηκώνοντας παράλληλα και την άνω μυλόπετρα.
Δοχείο τροφοδοσίας αλεστικού μηχανισμού:Πρόκειται για ξύλινη κολουροκωνική κατασκευή, η οποία μηχανικά τροφοδοτεί με σταθερό τρόπο τον αλεστικό μηχανισμό με καρπό.Στους μύλους ελληνικού τύπου ο οριζόντιος υδροτροχός μπορεί να είναι βυθισμένος στο νερό (σπανιότατη περίπτωση για τα ελληνικά δεδομένα, με βάση την υπάρχουσα έρευνα) οπότε παράγει ενέργεια με την αρχή της αντίδρασης ή τμήμα των πτερυγίων του υδροτροχού να δέχεται ριπή ύδατος οπότε παράγει ενέργεια λόγω ώσης, περίπτωση στην οποία εντάσσεται η πληθώρα των ελληνικών υδρόμυλων με οριζόντιο υδροτροχό.
Τρόπος Λειτουργίας του Οριζόντιου Υδρόμυλου
Η λειτουργία του οριζόντιου υδρόμυλου είναι ιδιαίτερα απλή. Το νερό εκτοξεύεται πάνω στα πτερύγια του υδροτροχού υπό γωνία και τον αναγκάζει να κινείται περιστροφικά. Μαζί του κινείται και ο κεντρικός άξονας του υδροτροχού, ο οποίος αποτελεί τον κινητήριο άξονα του αλεστικού μηχανισμού, ο οποίος καθώς είναι σταθερά συνδεδεμένος με την άνω μυλόπετρα την περιστρέφει με την ίδια με αυτόν ταχύτητα και συχνότητα, παράγοντας έτσι μικρό έργο.
Η χρήση του οριζόντιου υδρόμυλου εντοπίζεται σε ορεινές περιοχές όπου είναι διαθέσιμες μικρές ποσότητες νερού με μεγάλη ταχύτητα σε αντίθεση με το νερό των πεδιάδων που είναι πολύ σε ποσότητα αλλά με μικρή ταχύτητα65. Η τεχνολογική ευκολία κατασκευής τέτοιων μύλων και οι σχετικά μικρές γνώσεις που απαιτούνταν από τους χρήστες-μυλωνάδες τόσο στην καθημερινή χρήση όσο και στην συντήρηση τους, συντέλεσε στην ευρεία διάδοση και στην καθιέρωση τους σαν απαραίτητο στοιχείο των μικρών αγροτικών κοινωνιών